Hoe stop ik met piekeren?
Piekeren vanuit een zenuwstelsel-perspectief
‘s Nachts niet kunnen slapen van het piekeren?
Vast zitten in de vlucht/flight stand zorgt ervoor dat je lichaam niet voldoende kan ontspannen om in slaap te vallen of door te slapen. Vaak is het piekeren een manier waarop je onbewustzijn de stress wil kwijtraken. Helaas met het tegenovergestelde effect.
Piekeren is een uiting van onze vlucht of flight reactie. Het is een overlevingsmechanisme waarbij we in actie willen komen om het probleem of gevaar dat ergens wordt waargenomen op te lossen. Bij een vluchtreactie willen we weg van de situatie. Ons onderbewustzijn vindt vluchten op dat moment de beste oplossing voor het probleem. De bijbehorende gedachten zijn vaak piekergedachten. In eerdere blog, bijvoorbeeld deze, kun je lezen over de werking van het zenuwstelsel.
Vaak gaan deze gedachten gepaard met een onrustig gevoel in ons lichaam zoals een verhoogde hartslag, zweten, onrust, moeilijk stil kunnen zitten, een vernauwd bewustzijn (we kunnen slecht focus leggen op iets anders), verhoogde bloeddruk en gedachtes die door ons hoofd gieren. In cirkeltjes gesprekken herhalen of een probleem proberen op te lossen. Een vicieuze cirkel die je maar moeilijk doorbreekt.
Piekeren is als een radio die op de achtergrond zachtjes aanstaat. Als je even de stilte toelaat dan hoor je ‘m weer. Zoals voor het slapen of bij het wakker worden.
De reden dat we vaak in de avond of ‘s nachts overvallen worden door piekergedachtes is omdat ons lichaam dan een ontspannen staat nodig heeft om te slapen. Ons zenuwstelsel wil ons naar een staat van rust brengen en verhoogt parasympathische/dorsale activatie en verlaagt sympathische/vechten/vluchten activatie. Als het niet lukt de vluchtenergie te verminderen dan val je of slecht in slaap, of kan je ‘s nachts wakker worden met een gejaagd gevoel en piekergedachtes. Vaak zul je dit ook merken als je overdag een rustmoment hebt. Met als gevolg dat je onvoldoende uitrust en daar weer stress van krijgt zodat het zenuwstelsel ook een verhoogde staat van activatie bereikt. Een vicieuze cirkel.
Hoe stop je dan met piekeren?
Ongetwijfeld heb je al veel geprobeerd. Dingen als afleiding zoeken. Scrollen op je telefoon, met de stemmen in je hoofd in gesprek gaan, netflixen, slaapmedicatie of continue bezig zijn. De vicieuze cirkel doorbreken begint bij:
Begrijpen wat er gebeurt. Is er in het hier en nu een probleem dat groot genoeg is om deze heftige reactie te geven? Welke actie kun je ondernemen om het probleem op te lossen? Schrijf eventueel op wat je de volgende dag kunt doen. Misschien is het piekeren simpelweg een signaal van je zenuwstelsel dat er acuut een oplossing moet worden gezocht.
Is er wel een probleem, maar is het niet zo belangrijk dat piekeren gerechtvaardigd is? Dan is de kans groot dat er iets anders aan de hand is. Namelijk dat je zenuwstelsel reageert op iets ouds. Dat kan een trauma zijn. Of een niet afgemaakte stressrespons, waardoor het lichaam niet kan terugkeren naar homeostasis (balans) en de stress in je lichaam blijft. Dan blijft je lichaam op standje aan staan. Vaak heb je een trigger gehad voor het piekeren, dus speelt er iets in het hier en nu dat wil worden opgelost, in combinatie met een oude stressrespons die werd geactiveerd door de situatie in het hier en nu.
Lukt het om te luisteren naar wat het piekeren je vertelt? Wat zegt de piekerstem? Schrijf het eens op. De piekeraar in jou maakt zich zorgen en wil deze zorgen onder je aandacht brengen. Vaak zit hier een aanknopingspunt naar wat er zich afspeelt in je onderbewuste.
Volg je lichaam. Zit er onderdrukte overlevingsenergie in je lichaam door trauma of onafgemaakte stressresponsen? Voel en volg de sensaties in je lichaam. Waar voel je iets? Kun je het omschrijven, verandert het? Wil je lichaam bewegingen maken? Probeer je impulsen te volgen, kom in beweging. Trap met je benen in bed als ze rusteloos aanvoelen, of ren even op je plaats. Zodat de energie uit je systeem kan worden losgelaten.
lichaamsgerichte therapie kan helpen om dit soort vastzittende stress uit je lichaam los te laten. De oplossing voor piekeren ligt niet in het praten over piekeren, dan zoek je de oplossing op het niveau van het probleem zelf.
