Aangeleerde hulpeloosheid/slachtofferschap en de Freeze reactie/bevriezen.

Waarom ik zoveel schrijf over de Freeze reactie? Omdat dit de plek is waar mensen in aangeleerde hulpeloosheid schieten. Ook wel slachtofferschap genoemd. Een plek waar je vaak maar moeilijk uitkomt en die erg hardnekkig blijkt tijdens je helingsproces. Naast de lichaamsgerichte technieken die ik toepas tijdens mijn therapie die erop gericht zijn om beter met die Freeze om te gaan is het ook erg belangrijk om meer kennis te vergaren over wat er nou eigenlijk in je lichaam gebeurt. Hoe meer je weet, Hoe beter je specifieke tools kunt inzetten die je precies helpen waar je het nodig hebt. Zodat je eindelijk echt verandering gaat opmerken en jezelf kunt opbouwen naar een gereguleerder zenuwstelsel en een leven dat jij wil. .

Aangeleerde hulpeloosheid

Je bent gaan geloven dat je geen of weinig invloed uit kunt oefenen op de gebeurtenissen in je leven. Dingen overkomen je en je voelt je vaak onmachtig en klein. “Het heeft toch geen zin…” “Ik kan maar beter wachten tot de bui is gaan hangen”. “Het is wat het is”. Zijn zinnen die passen bij een staat van aangeleerde hulpeloosheid. Vaak ontwikkel je deze overtuiging in je kindertijd. Toen was je inderdaad te klein om zelf je situatie te kunnen veranderen. Als volwassene zijn we wel in staat om ons leven richting te geven en moeilijke situaties op te lossen zonder overweldigd te raken en ons compleet lamgeslagen te voelen.

Als je meer informatie wil over de Freeze reactie lees dan deze blog. Wil je weten hoe je weer uit de Freeze stand moet komen volg dan dit stappenplan.

De term aangeleerde hulpeloosheid is nauw verwant aan slachtoffermindset. Hier wordt de staat mee bedoeld dat iemand vasthoudt aan het slachtofferschap. Slachtoffermindset zie ik niet als iets dat slecht is. Misschien heb je wel eens het verwijt gekregen (of gemaakt!) dat je uit je slachtofferrol moet komen. Soms kunnen mensen dat wel zien van zichzelf maar weten ze gewoon niet hoe dat moet. Dit gevoel is een typisch gevolg van een diepe Freeze reactie van het zenuwstelsel. Door herhaaldelijk gebeurtenissen mee te maken waarin je daadwerkelijk machteloos was is je zenuwstelsel bevroren in dat gevoel van machteloosheid. Als je maar moeilijk kunt anticiperen op de eisen van het volwassen leven (en dat zijn er nogal wat) dan kom je in een vicieuze cirkel van machteloosheid.

De relatie tussen aangeleerde hulpeloosheid en trauma.

Vaak zijn het de meest getraumatiseerde mensen die zich herkennen in aangeleerde hulpeloosheid. de wens is er wel, maar het lukt niet om uit situaties te komen en een ander leven op te bouwen. Dat komt doordat het zenuwstelsel keer op keer de ervaring heeft gehad dat er geen enkele uitweg is, behalve bevriezen, dissociëren en hopen dat iemand zou komen die de situatie beter zou maken. Dat iemand haar zag. Dat iemand hem zou helpen. Maar dat gebeurde niet… Het is een treurig verhaal want die redder kwam niet. Ook nu niet. Niemand gaat je redden.

In de praktijk

Stel je voor dat je het erg druk hebt op je werk. Eigenlijk was je al niet zo tevreden en daarom was je begonnen aan een coachingopleiding. Daar ben je inmiddels ook druk mee. Dan wordt je kind ziek en vervolgens stopt de vaatwasser ermee. Dit is voor iedereen een uitdagende situatie, maar wel een waar je je schouders onder kunt zetten. Als je last hebt van aangeleerde hulpeloosheid dan kan deze situatie de druppel zijn waardoor je het helemaal niet meer ziet zitten. Je voelt je hulpeloos en onmachtig om tegen je baas te zeggen dat je zorgverlof nodig hebt. Of misschien voelt het zo zwaar aan dat helemaal niks meer lukt en je een verloren dag hebt. In dat geval ben je in een Freeze gekomen.

Je ziet een uitdaging, weet niet hoe je de situatie op kunt lossen of het lukt onvoldoende doordat het snel teveel wordt voor je. Daardoor krijg je weer een mislukking en voel je je weer machteloos. Dit is een bevestiging van de machteloosheid waarmee het begon.

Hoe dat er voor je zenuwstelsel uitziet? Je drukke baan is voor je zenuwstelsel al een grote belasting. Tel daarbij op de verantwoordelijkheden als ouder en je wensen om jezelf te ontwikkelen met een nieuwe opleiding. Je zenuwstelsel heeft onvoldoende capaciteit om hiermee om te gaan en schiet dus uit regulatie. Daardoor kun je je emoties minder goed reguleren. De kapotte vaatwasser is de druppel. Er zijn zoveel verwachtingen dat je overweldigt raakt. Elke verwachting die je erbij krijgt als je zenuwstelsel niet gereguleerd is wordt ervaren als een potentieel gevaar. Door de aangeleerde hulpeloosheid schiet je zenuwstelsel in overleving. Je bevriest. Daarbij horen emoties als hulpeloosheid, machteloosheid, depressie, wanhoop en ga zo maar door.

De oplossing

Slachtofferschap is niet iets waar je zomaar uit kunt stappen. Je zenuwstelsel ziet zoveel (normale) uitdagingen in je leven als potentieel gevaarlijk dat je simpelweg te weinig capaciteit hebt om met het normale leven mee te draaien. Dat ligt niet aan jou! Je lichaam is bevroren in de bevriezing en het gevoel machteloosheid.

Aangeleerde hulpeloosheid wordt doorbroken door het opdoen van succeservaringen, waardoor je een staat van self empowerment kunt bereiken. Zoals kinderen succeservaringen nodig hebben, geldt dat voor ons als volwassenen ook, en als je aangeleerde hulpeloosheid kent misschien nog wel meer. Dat kan knap lastig zijn als de capaciteit van je zenuwstelsel laag is (en je dus snel bevriest). Gelukkig is daar heel veel aan te doen in therapie, door op een diepe laag in je onderbewustzijn te werken met je freeze reactie. Daar kom ik in een andere blog op terug!

Meer weten? Schrijf je dan hier onder in voor de nieuwsbrief om op de hoogte te blijven of boek hier een gratis kennismakingsgesprek!