Bindingsangst/verlatingsangst en het zenuwstelsel.
Herken jij dit? Je verlangt naar een diepe connectie, maar zodra iemand dichtbij komt, voel je een onverklaarbare drang om afstand te nemen. Of misschien juist het tegenovergestelde: je klampt je vast aan de ander, bang om verlaten te worden. Het voelt alsof je in een emotionele achtbaan zit zonder rem. Wat fijn dat je dit leest! Je bent er eindelijk achter dat dit geen kwestie is van 'teveel' of 'te weinig' houden van, maar een reactie van je zenuwstelsel: bindingsangst en verlatingsangst zijn diepgewortelde patronen die hun oorsprong vinden in hoe je zenuwstelsel veiligheid en verbinding ervaart.
Bindingsangst en verlatingsangst zijn beide een strategie om kwetsbaarheid en intimiteit uit de weg te gaan.
Bindingsangst en verlatingsangst kunnen worden begrepen vanuit de polyvagaal theorie, ontwikkeld door Dr. Stephen Porges. Volgens deze theorie wordt ons zenuwstelsel continu gescand op veiligheid en gevaar, zonder dat we ons daar bewust van zijn. Wanneer we ons veilig voelen, kunnen we ontspannen en verbinden. Maar als er (bewust of onbewust) een gevoel van dreiging wordt waargenomen, kan ons zenuwstelsel reageren met vechten, vluchten of bevriezen.
Mensen met bindingsangst hebben vaak een actieve 'vlucht'-modus: zodra de verbinding te intens voelt, zet het zenuwstelsel een stap terug om zichzelf te beschermen. Verlatingsangst daarentegen kan juist een 'vecht'-modus activeren: je zoekt wanhopig toenadering en hebt het gevoel dat je niet zonder de ander kunt. Soms kunnen deze angsten zich zelfs afwisselen binnen dezelfde relatie.
Wat je kunt doen
Stap 1: Herken dat je zenuwstelsel reageert
Nee, er is niets mis met je. Nee, je bent niet 'moeilijk in relaties'. Dit is een onderbewuste reactie van je zenuwstelsel dat ooit heeft geleerd dat verbinding onveilig of onzeker kan zijn. Het goede nieuws? Je kunt je zenuwstelsel helpen om zich veiliger te voelen.
Stap 2: Compassie, compassie, compassie
Je zenuwstelsel probeert je te beschermen. Zie het als een overbezorgde vriend die een alarm af laat gaan, zelfs als er geen echte dreiging is. Schaamte en zelfkritiek versterken de angst. Oefen mildheid. Hoe zou je reageren als een dierbare hiermee worstelde? Gun jezelf dezelfde liefdevolle blik.
Stap 3: Reguleer je zenuwstelsel
Oriënteren helpt je om je zenuwstelsel uit een staat van dreiging te halen. Kijk rustig om je heen: wat zie je? Welke kleuren? Welke vormen? Raak je handen of benen aan, voel je voeten op de grond. Adem bewust in en uit. Dit helpt je lichaam om te herkennen dat je op dit moment veilig bent.
Andere manieren om je zenuwstelsel te reguleren zijn:
Huidcontact (zelf of met een ander)
Zingen of neuriën (stimuleert de nervus vagus, een belangrijke zenuw in je autonome zenuwstelsel)
Bewegen: dansen, wandelen, stretchen
Diep en langzaam ademen
Warme thee drinken of een warme douche nemen
Stap 4: Onderzoek de oorsprong van je angst
Waarom reageert jouw zenuwstelsel zo op verbinding? Stel jezelf deze vragen:
Wat heb ik in mijn vroege leven geleerd over nabijheid en afstand?
Wanneer voel ik me veilig in een relatie, en wanneer niet?
Welke overtuigingen heb ik over mezelf en liefde?
Je hoeft niet meteen antwoorden te hebben. Bewustwording is de eerste stap naar verandering.
Bindingsangst en verlatingsangst zijn geen karaktereigenschappen, maar neurologische patronen die je kunt herschrijven. Door te werken met je zenuwstelsel – en niet ertegen – kun je leren om liefde en verbinding als veiliger te ervaren.
Je zenuwstelsel en trauma’s helen is maatwerk
Het stappenplan hierboven helpt niet altijd; soms is maatwerk nodig. Therapie en begeleiding die afgestemd zijn op jouw zenuwstelsel en behoeften kunnen je helpen om uit patronen te stappen, diepere inzichten te krijgen en oude trauma’s te helen. Vaak gaat het om relationeel trauma, en dit herstelproces gebeurt niet alleen, maar binnen een veilige relatie, zoals in een therapeutische setting. Misschien lijkt je patroon te verdwijnen wanneer je single bent, maar vaak betekent dit slechts dat het niet wordt getriggerd. Zodra je een nieuwe relatie aangaat, kan het patroon van aantrekken en afstoten weer de kop opsteken.
Ben je klaar om dit patroon in je relaties te doorbreken en benieuwd naar wat een maatwerktraject voor jou kan betekenen? Schrijf je dan in voor een gratis kennismakingsgesprek!
